COVAX është iniciativa globale që synon të punojë me prodhuesit e vaksinave për t’u siguruar vendeve në të gjithë botën qasje të barabartë në vaksinat e sigurta dhe efektive kundër COVID, pasi ato të licencohen dhe miratohen.
Në një raport të detajuar të publikuar së fundmi nga OBSH-ja, thuhet se COVAX ka portofolin më të madh dhe më të larmishëm të vaksinave COVID-19 duke përfshirë nëntë vaksina kandidate, me nëntë të tjera nën vlerësim, ku janë të angazhuara në diskutime për të marrë pjesë potencialisht 172 ekonomi.
Kjo është e vetmja iniciativë globale që po punon me qeveritë dhe prodhuesit për të siguruar që vaksinat COVID-19 të jenë në dispozicion në të gjithë botën si për vendet me të ardhura më të larta ashtu edhe për ato me të ardhura më të ulta.
Nëntë vaksinat kandidate që aktualisht po vlerësohen për përfshirje në Facilitetin COVAX përfshijnë dy nga Kina, dy nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, një nga Republika e Koresë, një nga Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut dhe një globale.
Dy nga këto janë në provat e Fazës I, dy janë transferime të teknologjisë dhe pjesa tjetër janë në fazën e zbulimit.
Në korrik, Bordi Gavi ra dakord mbi 92 ekonomitë që do të mbështeten nga Angazhimi i Tregut të Avancuar COVAX (AMC), por ajo që vihet re është fakti që Shqipëria nuk rezulton në listë, ndërkohë që pjesë e listës janë Maqedonia e Veriut dhe gjithashtu dhe Kosova.
“Kjo nuk mund të jetë një garë me disa fitues, dhe Facility COVAX është një pjesë e rëndësishme e zgjidhjes – duke u siguruar që të gjitha vendet mund të përfitojnë nga qasja në portofolin më të madh të kandidatëve në botë dhe shpërndarjen e drejtë dhe të barabartë të dozave të vaksinave.”
Suksesi i COVAX varet jo vetëm nga vendet që nënshkruajnë Lehtësinë COVAX, por gjithashtu edhe plotësimi i boshllëqeve kryesore të financimit për punën e R&D COVAX dhe një mekanizëm për të mbështetur pjesëmarrjen e ekonomive me të ardhura më të ulta në Facilitetin COVAX.
“COVID-19 është një sfidë e paparë globale shëndetësore që mund të plotësohet vetëm me një bashkëpunim midis qeverive, studiuesve, prodhuesve dhe partnerëve shumëpalësh”, tha Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Drejtori i Përgjithshëm i OBSH.
“Duke bashkuar burimet dhe duke vepruar në solidaritet përmes ACT Açelerator dhe Facility COVAX, ne mund të sigurojmë që sapo një vaksinë të jetë në dispozicion për COVID-19, ajo të jetë në dispozicion me barazi për të gjitha vendet.”
Një bashkëpunim midis Institutit Serum të Indisë (SII), Gavi dhe Fondacionit Bill & Melinda Gates i njoftuar më parë këtë muaj do të sigurojë deri në 100 milion doza të vaksinave të kandidatëve të AstraZeneca ose Novavax.
Nëse është i suksesshëm, do të jenë në dispozicion për të ardhurat e ulëta dhe të mesme ekonomitë përmes Facilitetit COVAX me vetëm 3 dollarë amerikanë për dozë.
Marrëveshja gjithashtu ofron një mundësi për të siguruar doza shtesë nëse COVAX sheh një nevojë për të. Marrëveshjet e ndara midis Gavi, CEPI dhe AstraZeneca, të shpallura në qershor, garantojnë edhe 300 milion doza të tjera të vaksinës së tyre kandidate, nëse janë të suksesshme, për Facilitetin COVAX.
Tetëdhjetë ekonomi me të ardhura më të larta, të cilat do të financonin vaksinat nga buxhetet e tyre të financave publike, deri më tani kanë dorëzuar Shprehjet e Interesit përpara afatit të 31 gushtit për konfirmimin e qëllimit për të marrë pjesë. Ata do të jenë partnerë me 92 vende me të ardhura të ulëta dhe të mesme që do të mbështeten nga AMC nëse përmbush objektivat e saj të financimit. Së bashku, ky grup prej 172 vendeve përfaqëson më shumë se 70% të popullsisë së botës. Midis grupit janë përfaqësues nga çdo kontinent dhe më shumë se gjysma e ekonomive të botës G20.
“Vrulli që po shohim pas kësaj përpjekjeje të paparë globale do të thotë se mund të ketë dritë në fund të tunelit: Një vaksinë është rruga jonë më e mirë për t’i dhënë fund fazës akute të pandemisë dhe përpjekja COVAX është mënyra më e mirë për të arritur atje,” tha Dr Seth Berkley, CEO i Gavi, Aleanca e Vaksinave.
Qëllimi i përgjithshëm i COVAX është të përshpejtojë zhvillimin dhe prodhimin e vaksinave COVID-19 dhe të garantojë qasje të drejtë dhe të barabartë për çdo vend në botë.
Qëllimi i COVAX është deri në fund të vitit 2021 të japë dy miliardë doza vaksinash të sigurta dhe efektive që kanë kaluar miratimin rregullator dhe parakualifikimin e OBSH-së. Këto vaksina do të ofrohen në mënyrë të barabartë për të gjitha vendet pjesëmarrëse, proporcionale me popullsinë e tyre, fillimisht duke u dhënë përparësi punonjësve të kujdesit shëndetësor, pastaj duke u zgjeruar për të mbuluar grupe të cenueshme, të tilla si të moshuarit dhe ata me kushte para-ekzistuese.
Dozat e mëtejshme do të vihen në dispozicion bazuar në nevojën e vendit, ndjeshmërinë dhe kërcënimin COVID-19. Faciliteti COVAX gjithashtu do të mbajë një tampon dozash për përdorim emergjent dhe humanitar, duke përfshirë trajtimin e shpërthimeve të rënda përpara se ato të dalin jashtë kontrollit.
80 vendet që kanë paraqitur shprehje interesi në Facility COVAX të koordinuar nga Gavi përfshijnë 43 që kanë rënë dakord të emërohen publikisht: Andorra, Argjentina, Armenia, Botsvana, Brazil, Kanada, Kili, Kolumbia, Kroacia, Republika Çeke, Republika Dominikane Estonia, Finlanda, Greqia, Islanda, Iraku, Irlanda, Izraeli, Japonia, Jordania, Kuvajti, Libani, Luksemburgu, Mauritiusi, Meksika, Monako, Mali i Zi, Zelanda e Re, Maqedonia e Veriut, Norvegjia, Palau, Portugalia, Katar, Republika e Koresë, San Marino, Arabia Saudite, Sishel, Singapori, Afrika e Jugut, Zvicra, Emiratet e Bashkuara Arabe, Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut dhe Venezuelës.
80 vende potencialisht të vetëfinancuara kanë paraqitur shprehje jo-detyruese të interesit në Facility COVAX të koordinuar nga Gavi, duke u bashkuar me 92 ekonomi me të ardhura të ulëta dhe të mesme që janë të ligjshme për t’u mbështetur nga Angazhimi i Tregut të Avancuar të COVAX
Lista e plotë është si më poshtë:
Të ardhura të ulëta: Afganistan, Benin, Burkina Faso, Burundi, Republika e Afrikës Qendrore, Çad, Republika Demokratike e Kongos, Eritrea, Etiopia, Gambia, Guinea, Guinea-Bissau, Haiti, Republika Popullore Demokratike e Koresë, Liberia, Madagaskari, Malavi, Mali, Mozambiku, Nepali, Nigeria, Ruanda, Sierra Leone, Somalia, Sudani i Jugut, Republika Arabe Siriane, Taxhikistani, Togo, Uganda, Republika e Bashkuar e Tanzanisë dhe Jemeni.
Të ardhura mesatare: Angola, Algjeria, Bangladeshi, Butani, Bolivia, Cabo Verde, Kamboxhia, Kameruni, Komoret, Kongo, Côte d’Ivoire, Xhibuti, Egjipt, El Salvador, Esëatini, Gana, Honduras, Indi, Indonezi, Kenia, Kiribati, Kirgistan, Republika Popullore Demokratike e Laos, Lesoto, Mauritania, Mikronezia, Moldavia, Mongoli, Maroku, Birmania, Nikaragua, Nigeria, Pakistani, Papua Guinea e Re, Filipinet, São Tomé dhe Principe, Senegal, Ishujt Solomon, Sri Lanka, Sudan, Timor-Leste, Tunizi, Ukrainë, Uzbekistan, Vanuatu, Vietnam, Bregun Perëndimor dhe Gaza, Zambia dhe Zimbabve
IDA shtesë të pranueshme: Dominica, Fixhi, Grenada, Guajana, Kosova, Maldivet, Ishujt Marshall, Samoa, Shën Lucia, Shën Vincenti dhe Grenadinet, Tonga dhe Tuvalu.
